KULLANIM ALANLARI

Kullanım alanları; Petrol, petrol ürünleri, kimya, LPG, doğal gaz, kömür madenleri, sıvı yağ üretim tesisleri, gübre fabrikaları gibi yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddelerle uğraşan bir çok sanayi kollarında normal çalışma veya arıza ve bakım gibi hallerde patlayıcı ortam oluşmaktadır.

PATLAYICI ORTAM:
Patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı nitelikteki gaz, toz veya buharın hava ile karışarak patlayıcı kıvama geldikleri yerlere patlayıcı ortam denir. Patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı gaz, toz ve buharın havanın oksijeni ile karıştıklarında patlayabilmeleri için bir enerji kaynağına ihtiyaç vardır. Bu enerji kaynağı genellikle elektrikli aletlerin ark çıkaran kontakları ve ısınan yüzeyleri olmakla birlikte, enerji birikimi ve biriken enerjinin boşalmasına neden olan tüm kaynaklar tehlikeli ortamı patlatabilirler.

GAZLAR:
Yaygın olarak bilinen patlayıcı gazların en başında, doğal gaz, evlerde kullanılan tüp gaz (LPG) ve kaynak işlerinde kullanılan hidrojen ve asetilen gazları gelir. Bu gazlar hava ile karıştıklarında patlayıcı hale gelirler ve herhangi bir tetikleme ile (kıvılcım) patlayabilirler.

SIVILAR:
Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı sıvıların başında petrol ürünleri gelir (benzin, benzol, mazot, tiner gibi). Yanıcı sıvılar buharlaşarak hava ile karışıp patlayıcı ortam oluştururlar. Sıvıların buharlaşması ortam sıcaklığına bağlıdır. Patlayabilecek kıvamda (oranda) sıvı buharı oluşturan en düşük sıcaklığa Parlama Noktası (Flash Point) denilir.

KATI MADDELER, TOZLAR:
Tozların havanın oksijeni ile karışımı, ya toz bulutu halinde veya ince tabaka şeklinde mümkündür. Tozlar genellikle ince bir film şeklinde tesis üzerine yapışık şekilde dururlar. Tesisin ısınmasından veya dışarıdan gelen her hangi bir ısı kaynağı ile yanıcı tozun çok küçük bir bölümü akkor hale gelerek patlamaya neden olabilir. Toz patlamaları gaz patlamalarından çok daha tehlikeli ve tahrip edicidirler.

Patlayıcı ortam oluşması ve tehlike yaratabilmesi için üç unsurun bir araya gelmesi gerekir.

A: Patlayıcı madde; Patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı gaz, buhar veya toz
B: Hava (Oksijen)
C: Enerji; patlamayı ateşleyecek bir kıvılcım veya güç kaynağı.

Tehlikeli ortamı ateşleyen başlıca enerji kaynakları şunlardır:

1) Elektrik Ark ve Kıvılcımı
2) Sıcak Yüzeyler (statik ısı ile patlama)
3) Mekanik Sürtünme ile Çıkan Kıvılcım
4) Statik Elektriklenme

Patlama tehlikesinin ortadan kalkması için, bu üç unsurdan en az 1 tanesinin ortadan kaldırılması gerekmetedir. Bu gibi tehlikeli ortamlarda kullanılan tamir bakım ve el aletleri Ex–proof olmak zorundadır.